انتخاب موضوع پایان‌نامه کارشناسی ارشد و دکتری

پایان سال‌ها دانش‌اندوزی و چندین ترم دانشجویی و گذراندن واحدهای عمومی و اختصاصی با نگارش و ارائه یک پایان‌نامه پر و پیمان و کسب نمره عالی از آن شیرین‌ترین خاطره دوران تحصیلی کارشناسی ارشد یا دکتری خواهد بود، اگر در انتخاب موضوع پایان‌نامه و کیفیت پژوهش خود دقت و هوشمندی به خرج دهیم و با رعایت اصول نگارش آن درست و استاندارد عمل کنیم. شاید در نگاه اول این مرحله از تحصیل دشوار به‌نظر برسد، اما اگر در مسیر علاقه‌مندی و توانمندی‌مان پیش برویم، راه بر ما هموار و آسان خواهد شد. بنابراین لازم است ده نکته مهم و ضروری را در انتخاب موضوع پایان‌نامه در نظر بگیریم.

نکته اول: علاقه داشتن

نخستین گام برای آغاز این مسیر، که مهمترین آن برای انتخاب موضوع پایان‌نامه است، علاقه است. علاقه به موضوعی خاص انگیزه مطالعه جدی و عمیق شما در زمینه پژوهش خواهد بود و از دلسردی و خستگی‌تان برای ادامه کار طولانی تحقیق جلوگیری خواهد کرد. پس با در نظر گرفتن علایق‌تان شروع به جستجو کنید.

نکته دوم: مطالعه اجمالی

نخستین گام عملی در انتخاب موضوع پایان‌نامه مطالعه است؛ منابع اطلاعاتی مختلف را شناسایی کنید؛ کتاب، ژورنال، اینترنت و... برای یافتن منابع بهتر می‌توانید به پایان‌نامه‌های گذشته نیز رجوع کنید تا از پیشنهادهای پژوهشگران پیشین برای رسیدن به منابع اصلی حوزه تخصصی‌تان آگاه شوید و سریع‌تر بتوانید فهرستی از بهترین و معتبرترین منابع قابل استناد تهیه کنید (معمولا در آخرین فصل پایان­‌نامه­‌ها بخشی به نام «پیشنهادهایی برای پژوهش­‌های بیشتر» وجود دارد). البته امروزه اینترنت جستجوی هر دیتایی را آسان کرده و سرعت دستیابی به نتیجه دلخواه را به‌شدت افزایش داده است. یکی از بهترین و ساده‌ترین موتورهای جستجو برای دسترسی به مقالات، Google Scholar است که با جستجوی کلمات کلیدی در آن به‌راحتی می‌توانید به نتیجه برسید. فراموش نکنید که با دنبال کردن اخبار روز و پیگیری موضوعات همایش‌ها و سمینارهای مرتبط با حوزه تخصصی‌تان می‌توانید به‌روزترین مسائل را پیدا کنید و از نو و جذاب بودن موضوع پایان‌نامه‌تان مطمئن شوید. همچنین می‌توانید با مراجعه به پایگاه‌های مربوط به پژوهش‌های جاری و وبسایت‌های دانشگاه‌های معتبر دنیا فهرست پایان‌نامه‌های گذشته را مرور کنید و منابع به کار برده شده در آن‌ها را بشناسید. در طول جستجو و بررسی منابع از یادداشت کردن نکات مهم و جالب و تهیه فهرست از موضوعاتی که به ذهن‌تان می‌رسد، غافل نشوید.

در پایان این مرحله شما حجم بسیار زیادی از اطلاعات درباره موضوعات مورد علاقه‌تان را در اختیار دارید، پس لازم است ریزبینی و دقت بیشتری به خرج دهید و با بررسی بیشتر به انتخاب نهایی نزدیک‌تر شوید.

نکته سوم: تسلط داشتن

حوزه تخصصی خودتان را مشخص کنید؛ حوزه‌ای که ضمن علاقه به آن، از تسلط و توانایی کافی برای تجزیه و تحلیل و ارتباط با جامعه مورد تحقیق برخوردار باشید. حوزه‌های گوناگون را بررسی کنید و موضوعی را انتخاب کنید که درباره آن اطلاعات و مطالعه نسبتا خوبی تاکنون داشته‌اید تا مجبور نباشید زمان زیادی برای آشنایی اولیه و لازم با موضوع صرف کنید.