انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری مهمترین بخش برای دانشجویان در دوره تحصیل آنها است. بدلیل جزییات و پیچیدگی های مختلف همیشه دانشجویان دغدغه های فراوانی دارند تا دریابند یک پایان نامهی خوب چگونه باید نوشته شود. اما نگران نباشید در این مطلب تمامی دغدغه های شما را برطرف خواهیم کرد.
اگر برای انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری نیاز به مشاوره دارید همین حالا با ما تماس بگیرید تا تیم با تجربه تهران آموز به طور رایگان با مشاوره تلفنی شما را راهنمایی کند.
رشته ها و گرایش های مختلف می توانند در نحوه ی نگارش پایان نامه و فصول آن باهم تفاوت هایی داشته باشند. مطالب این مقاله به شکلی تنظیم شده است تا برای درصد زیادی از دانشجویان در رشته ها و گرایش های مختلف قابل استفاده باشد. یک پایان نامه ی استاندارد از 5 فصل اصلی تشکیل می شود که عبارتند از:
بخش مقدمه برای ارائه ی مفاهیم، مبانی، تعاریف تعریف شده است. این بخش به نوعی برای آماده سازی و فراهم سازی تمامی مفاهیمی است که در مجموع همه ی بخش ها باید از آنها استفاده کنید. در این بخش می توانید تعاریف اولیه مفاهیم و مبانی و شاخص ها را داشته باشید. برای مثال فرض کنید در رشته ی عمران و گرایش سازه می خواهید بر روی مقاومت (استحکام) فشاری بتن تحقیق کنید و پایان نامه ی خود را نگارش کنید. در چنین وضعیتی در بخش مقدمه باید به مفاهیم زیر بپردازید:
در ادامه در فصل مقدمه باید به بیان مبانی و مشخصاتی بپردازید که در نهایت ما را با بتن، مقاومت فشاری بتن و تمامی مسائل مربوط به ما آشنا می کند. اگر فصل مقدمه را به خوبی نگارش کرده باشید پس باید بتوانید سوالات زیر را مطرح کنید و ثابت کنید که چرا پایان نامه ی شما می تواند جواب این سوالات را بدهد؟
پیشینه ی تحقیق نقطه ی اولیه برای شما قبل از ورود به بدنه ی اصلی پایان نامه می باشد. همواره در عالم پژوهش فرض بر این بوده است که محققان قبلی بر روی زمینه های مختلفی کار کرده اند و ما قرار است تا نقص، عیب و یا نقاط پوشش داده نشده توسط محققان قبلی را بررسی کرده و بر روی آنها پژوهش کنیم. هدف اصلی پژوهش گسترش این چرخه است. ما آمده ایم تا دانش پیشینیان را اصلاح کنیم، بهبود بخشیم یا گسترش دهیم. برای اینکه بدانیم باید روی چه موضوعاتی کار کنیم نیاز است تا اول پژوهش های متخصصان قبلی را بررسی کنیم. در این بخش ما به بررسی پژوهش های قبلی می پردازیم تا نقاط ضعف و خلا های آن را تحلیل کنیم و پژوهش خود را برای اصلاح نقاط ضعف پژوهش های قبلی و یا بهبود پژوهش های قبلی و یا ورود به دنیای جدید دیگری از پژوهش انجام دهیم. مثالی که در بخش قبلی زده شد را دوباره در نظر بگیرید. فرض کنید متخصصان قبلی روی مقاومت فشاری بتن در هوای زیر 10 درجه سلسیوس تحقیق کرده اند. یا از بتن هایی با سیمان کم استفاده کرده اند. یا اینکه از دستگاه یا روش ساده ای برای تعیین مقاومت بتن استفاده شده است. در این حالت می توانید سوالات زیر را از خودتان بپرسید:
این سوالات و بسیاری سوالات دیگر می تواند منجر به این شود که شما مسیر پژوهش خود را پیدا کنید. در نتیجه نیاز است تا شما مقالات و پژوهش های متخصصان قبل از خود را بررسی کنید. معمولا در بخش مروری بر پیشینه ی تحقیق باید تعداد زیادی از منابع و مراجع فارسی و انگلیسی را مطالعه کنید. این تعداد بستگی به خود شما دارد ولی معمولا باید بیش از 20 رفرنس باشد. در این بخش چون درصد زیادی از مواردی که بررسی می کنید مطالعات قبلی است باید حتما به مطالعات این متخصصان ارجاع (رفرنس) دهید. در مطلب دیگری به نحوه ی ارجاع دادن (رفرنس دادن) بطور مفصل پرداخته شده است.
در این بخش شما باید بیان کنید که از طریق چه ابزار و مکانیزمی می خواهید پایان نامه ی خود را انجام دهید و به نتیجه برسید:
اگر پایان نامه و پژوهش شما آزمایشگاهی و عملیاتی است و کار آزمایشگاهی و عملیاتی انجام می دهید باید بیان کنید که از چه ابزار، مواد و مصالح، دستگاه و تجهیزاتی برای تحلیل، آنالیز و تولید اطلاعات و دیتا استفاده می کنید.
بسته به اینکه در چه رشته و گرایشی تحصیل می کنید، هر کدام از موارد فوق می تواند برای شما معنی دار باشد. همچنین از مطالعه ی مقالات متخصصان دیگر می توانید برای تعیین روش تحقیق خود بهره بگیرید.
حالا همه چیز برای شما آماده است. وقتی مراحل قبلی را به خوبی طی کرده باشید، عملا باید وارد مهمترین بخش کار یعنی بدست آوردن نتایج پایان نامه ی خود شوید. مهمترین ابزار شما در این بخش برای بیان نتایج، استفاده از نمودارها، اشکال و جداول می باشد. البته این کاملا بستگی به رشته ی شما دارد. برای مثال اگر در رشته ی فلسفه تحصیل کرده باشید احتمالا فصل نتایج برای شما مباحث تحلیلی و استنتاجی خواهد بود.
بطور عمومی شما در این بخش با استفاده از ابزارهای مختلف همانند اشکال، نمودارها، جداول به بررسی و تحلیل موارد از جمله کاهش و افزایش، تغییر پاسخ، میزان کفایت آماری و تحلیلی، میزان مناسب بودن نتایج تحلیل های عددی و محاسباتی و ... خواهید پرداخت. بخش چهارم یا نتایج یکی از مهمترین بخش های پایان نامه و مقدمه ای بر بخش پنجم یعنی بحث و پیشنهادات است.
در این بخش با تکیه کردن بر اطلاعات به دست آمده از فصل قبلی (نتایج) باید به تفسیر و تحلیل نتایج بپردازیم. این بخش شامل دو قسمت می باشد. قسمت اول ارائه ی بحث و تفسیر و تحلیل نتایج است. بخش دوم پیشنهادات شما به عنوان نویسنده ی پایان نامه برای پژوهش های آتی است.
در قسمت بحث باید به تفسیر و تحلیل نتایج بپردازید:
قسمت بحث در فصل 5 ام عصاره و چکیده ی تمامی دانش و تجربیات شما و تحلیل و قضاوت شما در مورد نتایج است. بله درست حدس زدید! احتمالا این بخش سخت ترین بخش یک پایان نامه است.
در قسمت دوم این بخش به ارائه ی پیشنهادات میپردازیم. اگر خاطرتان باشد در ابتدای مقاله گفتیم که در پژوهش همواره باید نقاط ضعف، نقص و قسمت های قابل ارتقا پروژه های قبلی را پوشش دهید. برای شروع به انجام پایان نامه ارشد و دکتری باید تحقیقات محققان قبلی را مطالعه کنید. به شما تبریک می گوییم! الان در مرحله ای قرار دارید که سایر متخصصان قبلی روزی در آن قرار گرفته اند و شما قبل از شروع انجام پایان نامه کارشناسی ارشد و دکتری به بررسی پیشنهادات و تحقیقات آنها پرداخته بودید. در این مرحله شما باید پیشنهادات خود در مورد پژوهش های بعدی را ارائه دهید. این مشعلی که قبل از شما روشن شده بود و به شما رسیده است را باید سالم به نفر بعدی تحویل دهید. نفر بعدی بر اساس نتایج شما و پیشنهادات شما پروژه ی خود را شروع خواهد کرد.
در زمان انجام پایان نامه ارشد و نگارش تمامی 5 فصل اصلی در بسیاری از بخش ها شما نیاز دارید که مطالبی را از پژوهشهای دیگر محققان وام بگیرید و در پایان نامه خود استفاده کنید. برای مثال اگر نیاز دارید از فرمول یا روشی استفاده کنید که پژوهشگر دیگری آن را ابداع کرده است باید زمانی که به فرمول و روش اشاره می کنید به مقالهی محققی که فرمول را ابداع کرده است ارجاع (رفرنس) دهید. این کار اساسا به منظور رعایت کردن حقوق کپی رایت یا به نوعی حق مولف (Plagiarism) صورت میگیرد در متون انگلیسی نرم افزار های Grammarly، Turnitin و Ithenticate کپی بودن متون را آنالیز میکنند. برای متون فارسی نیز سامانهی همانندجو ایرانداک این کار را انجام میدهد. در نهایت باید در انتهای متن پایان نامه و پس از بخش بحث و پیشنهادات تمامی منابعی که در متن پایان نامه به آنها ارجاع دادهاید را در این بخش که تحت عنوان منابع و مراجع نامگذاری میشود لیست کنید. روش های مختلفی از جمه APA، Chicago، Harvard و ... برای لیست کردن منابع و مراجع وجود دارد که در مقالات دیگر به شرح آنها می پردازیم. همچنین دو نرم افزار Endnote و Mendeley از معروف ترین نرم افزارهای رفرنس نویسی هستند. همیشه به یاد داشته باشید بهتر است که منابع شما از انواع مختلفی مانند مقاله فارسی، مقاله ی انگلیسی، کتاب، راهنماها، دستورالعمل ها و ... تشکیل شود. مقالات مورد استفاده را ترجیحا از بهترین مجلات و ژورنال ها را استخراج کنید. از منابع به روز و جدید استفاده کنید. سعی کنید اکثر مقالات خود را از منابع نهایتا تا 3 سال گذشته تهییه کنید مگر اینکه رفرنس قدیمی مورد استفاده ی شما بسیار مهم باشد.
می توانید آیین نامه نحوه ی انجام پایان نامه ارشد و دکتری را از وبسایت وزارت علوم دانلود کنید. پس از نگارش پایان نامه فایل نهایی پایان نامه ی شما باید اجزایی مطابق با ترتیب زیر داشته باشد:
این قسمت حاوی اطلاعات خیلی مهمی برای انجام پایان نامه دکتری و ارشد به طور درست و دقیق و انجام کل فرآیند پایان نامه به شکلی است که با کمترین مشکل و بیشترین راندمان آن را انجام دهید. توضیحات این بخش حاصل تجربیات دانشجوهای موفق بهترین دانشگاههای ایران در زمینه ی انجام پایان نامه دکتری و ارشد است. ضمنا می توانید از مطالب موجود در وبلاگ دانشگاههای برتر دنیا نیز به عنوان نکات مهم استفاده کنید. در اینجا می توانید در سایت دانشگاه هاروارد بعضی از نکات مهم را مطالعه کنید.
در دوره ی کارشناسی ارشد عموما دانشجویان از ترم سوم یا شروع سال دوم درگیر نوشتن پروپوزال و پایان نامه می شوند. این زمان عموما برای دوره ی دکترا بعد از آزمون جامع و پس از گذشت نیمی از دوره دکترا می باشد. موارد زیر را حتما در نظر داشته باشید:
یک نکته مهم در انجام پایان نامه دانشجویی آگاهی از قوانین دانشگاه محل تحصیل است. همانطور که گفتیم، برای نگارش پایاننامه اصول و قواعد خاصی وجود دارد که کلیات آنها در همه دانشگاهها یکسان است، اما بسیاری از دانشگاهها در برخی جزئیات قوانین خاصی وضع میکنند و لازم است دانشجویان به آنها واقف باشند؛ یعنی قوانین انجام پایاننامه در تبریز با قوانین انجام پایاننامه در مشهد یا قوانین انجام پایاننامه در اصفهان متفاوت است. بنابراین دانشجویان باید پیش از آغاز پژوهش دستورالعمل انجام پایاننامه در دانشگاه محل تحصیلشان را با دقت مطالعه کنند و از استادان خود مشورت بگیرند.
نکته دوم، قیمت مشاوره سفارش انجام پایاننامه در شهرهای مختلف ایران است که باهم متفاوت است؛ یعنی قیمت مشاوره سفارش انجام پایاننامه در مشهد با انجام پایاننامه در اصفهان و انجام پایاننامه در تبریز یکسان نیست و قطعا با انجام پایاننامه در تهران تفاوت چشمگیری دارد و به همین دلیل نمیتوان قیمت ثابتی برای آن تعیین کرد. در واقع، قیمت مشاوره سفارش انجام پایاننامه علاوه بر مقطع تحصیلی، رشته و گرایش دانشجو، موضوع پایاننامه و نرمافزارهای لازم برای تحقیق به دانشگاه محل تحصیل و قواعد آن نیز بستگی دارد. البته کمیت و کیفیت خدمات مشاوره تخصصی نیز در قیمت مشاوره انجام پایاننامه کارشناسی ارشد و دکتری بسیار موثر است و اغلب پس از بررسی دقیق موضوع و پروپوزال دانشجو قابل تعیین است.